شخصیت ادبی ابن العمید و تاثیر وی در نثر عربی

ایرانیان از دیرباز بویژه در سده چهارم هجری نقش بسزایی در پیشرفت زبان و ادبیات عربی داشته اند. یکی از بزرگان ایران زمین در آن دوره، ابوالفضل ابن العمید است . وی با حسن تدبیر، بویهیان ناآشنای به فرهنگ و تمدن را، دانشمندانی ادب دوست و ادیب پرور و دربار آنان را کعبه آمال و ملجا دانشمندان و ادیبان ساخت . بویهیان با به خدمت گرفتن او در منصب وزارت ، نتوانستند خیلی زود چنان قدرتی یابند که ضرب المثل جهانیان گردند. با پیشرفت این خاندان، اوضاع نابسامان اجتماعی آن روزگار به سر و سامان رسید و شهرهای اصلی دنیای اسلام، مجمع بزرگان علم و ادب گشت . ابن العمید در قم به دنیا آمد و در همانجا و دیگر شهرهای بلاد جبل تعلیم و تربیت یافت . شیعی مذهب بود و دین باوری وی وزیری با تدبیر و سیاستمدار، فرماندهی فاتح، شخصی دوراندیش و عالمی حکیم بود. هنگام بخشش بخشنده، در معاشرت با مردم خوب ، در برخورد با دیگران متین و فروتن، نسبت به دوستان، وفادار و در ایراد سخن، کم گو و گزیده گوی. علامه ای بود ذوالفنون، به گونه ای که هر دانشمندی از هر علمی مقابلش زانوی شاگردی می زد و از دریای دانش او بهره می برد. از شاگردان معروفش ، عضدالدوله، صاحب بن عباد، نمسکویه و پسر خودش ابوالفتح بودند. ابوحیان توحیدی، سخت او را ذم و متنبی سخت او را مدح کرد. ناقدان، او را از اعجوبه های دهر می شمردند و او خود نقادی زبردست بود و کتابهایی در علوم مختلف نوشت . از ابن العمید به همان مقدار رسائل نثریش ، قطعات شعری نیز بر جای مانده، ولی تاریخ نویسان ادب ، او را با نثرش می شناسند. به کارگیری گسترده صنایع بدیعی در نثر، تضمین آیات ، احادیث ، اشعار، امثال و نکات تاریخی در آن، اطناب نسبی، آهنگین کردن عبارات ، تصویرپردازی و ارائه معانی در قالبهای دلنشین از ابتکارات نثری اوست . مکتب نثری وی هر چند خوبی هایی داشت ، ولی سالها از سوی عربی نویسان الگوی عربی قرار گرفت .